Σκυτάλη Σπαρτιατών

Οι αρχαίοι Σπαρτιάτες είχαν ανακαλύψει ένα έξυπνο σύστημα ασφαλούς κρυπτογράφησης. Όλοι ξέρετε τι είναι μια σκυτάλη. Έχετε δει αγώνες σκυταλοδρομίας και όλοι σας έχετε πάρει στα χέρια σας μια. Ενώ όμως στην σκυταλοδρομία χρησιμοποιούμε μια σκυτάλη, οι Σπαρτιάτες χρησιμοποιούσαν δύο όμοιες σκυτάλες για την αποστολή και τη λήψη των μηνυμάτων. Τη μια σκυτάλη την κρατούσαν οι Έφοροι της Σπάρτης , και την άλλη ο αρχηγός του Σπαρτιατικού στρατού που βρισκόταν σε εκστρατεία. Ας δούμε ένα συγκεκριμένο παράδειγμα:

Το 410 π.Χ. ο Ιπποκράτης , γραμματέας του Ναύαρχού Μίνδαρου που μόλις είχε πεθάνει στις Αρχινούσες, έστειλε το ακόλουθο μήνυμα στους 5 εφόρους στην Σπάρτη:

Εύκολα μπορούμε να το διαβάσουμε. Το μήνυμα είναι: ΧΑΘΗΚΑΝ ΤΑ ΠΛΟΙΑ, Ο ΜΙΝΔΑΡΟΣ ΣΚΟΤΩΘΗΚΕ, ΟΙ ΑΝΔΡΕΣ ΠΕΙΝΟΥΝ, ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΕ ΑΠΟΡΙΑ ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ. Θα μπορούσαμε να το διαβάσουμε όμως, αν διαβάζαμε τα γράμματα ,με τη σειρά που φαίνονται στις στήλες; Ας γράψουμε την πρώτη στήλη ,από πάνω προς τα κάτω, μετά την δεύτερη μέχρι την τελευταία.       

Το αποτέλεσμα είναι το ακόλουθο:

 ΧΠΔΘΡ ΑΡΝΑΛΑΗΕΕΠΕΟΘΟΡΚΣΙΟΠΥΗΙΟΕ ΜΡΕΜΚΑΣ ΠΑΙΙΕΑ  ΟΕΣΑ  ΝΟΣΙΙΤ Ν   Κ ΝΕΤΑ ΤΜΟΑΟ Ι  ΑΙΤΝΥΣ Κ  ΝΩΔΝΕΠΑ

Τα γράμματα στην ταινία ακολουθούσαν τη σειρά που φαίνεται όταν διαβάζουμε τις κατακόρυφες στήλες  Όταν η ταινία τύλιγε γύρω από τη σκυτάλη, τότε εμφάνιζε το αρχικό μήνυμα.  Γιατί όμως γινόταν αυτό; Απλούστατα γιατί η περίμετρος της σκυτάλης είχε το ίδιο μήκος με τις στήλες του μηνύματος. Όταν η ταινία τυλιγόταν, το πρώτο γράμμα της πρώτης στήλης έπεφτε δίπλα από το πρώτο γράμμα της δεύτερης στήλης, αυτό δίπλα από το πρώτο γράμμα της τρίτης στήλης κ.ο.κ. Όταν όλη η ταινία τυλιγόταν γύρω από την σκυτάλη, το αρχικό μήνυμα εμφανιζόταν. Τις 2 όμοιες σκυτάλες όμως είχαν μόνο οι έφοροι και ο αρχηγός του εκστρατευτικού σώματος των Σπαρτιατών, άρα μόνο αυτοί μπορούσαν να διαβάσουν το μήνυμα

Δύο χιλιάδες χρόνια μετά, η κρυπτογραφία  αναπτύχθηκε ξανά στην Ευρώπη. Οι Ευρωπαίοι κρυπτογράφοι ανάπτυξαν διάφορους κώδικες με χρήση μετάθεσης ή αντικατάστασης γραμμάτων. Παραμένει όμως γεγονός ότι ο πρώτος , ιστορικά γνωστός κώδικας μετάθεσης, αναπτύχθηκε στην αρχαία Σπάρτη!